آموزش آرایۀ سجع ۴.۱ (۱۲۴)

آموزش آرایه‌‌‌ سجع در ادبیات فارسی         آموزش آرایه‌‌‌ سجع       * سجع: یکسانی دو واژه در واج های پایانی، وزن یا هر دوی آن ها (هم واج های پایانی و هم وزن) است. آرایۀ سجع در کلامی دیده می‌شود، که حداقل از دو جمله تشکیل شده باشد؛ زیرا سجع…

تشخیص وزن عروضی کلمات ۴ (۷۲)

تشخیص وزن عروضی کلمات (مقدمۀ سجع)         تشخیص وزن عروضی کلمات       نکته ۱: تشخیص وزن درست کلمه، برای تشخیص انواع سجع لازم و ضروری است.   * وزن کلمات: در علم عروض (وزن شعر) دو کلمه را زمانی هم وزن می‌دانیم که دو شرط را دارا باشند:   شرط…

اشتقاق یا هم ریشگی ۳.۴ (۱۷)

اشتقاق یا هم ریشگی واژه ها   اشتقاق یا هم ریشگی       اشتقاق یا هم ریشگی       * اشتقاق: هم ریشگی دو یا چند واژه است؛ که سبب می‌شود، واج های آن ها یک سان باشد. تکرار این واج ها (صامت ها یا مصوت ها) ی همانند، بر موسیقی درونی سخن…

آرایۀ تکرار ۳.۹ (۲۳۲)

آرایۀ تکرار در ادبیات فارسی         آرایۀ تکرار       * تکرار: آوردن یک یا چند کلمه بیش از یک بار در شعر است، به گونه‌ای که بتواند بر موسیقی درونی شعر بیفزاید و تاثیر سخن را بیش‌تر سازد. تکرار زمانی پدید می‌آید که کلمه‌ای دو بار یا بیش‌تر در شعر…

واج آرایی یا نغمۀ حروف ۴.۱ (۹)

واج آرایی یا نغمۀ حروف در ادبیات فارسی         واج‌آرایی یا نغمۀ حروف چیست؟       واج‌آرایی یا نغمۀ حروف     * واج آرایی (نغمۀ حروف): تکرار یک واج (صامت یا مُصَوِّت) است، در کلمه های یک مصراع یا بیت یا عبارت. به گونه‌ای که آفرینندۀ موسیقی درونی باشد و…

کنایه در ادبیات فارسی ۳.۷ (۶۱)

آموزش آسان کنایه در ادبیات فارسی         کنایه در ادبیات فارسی       * کنایه: پوشیده سخن گفتن در بارۀ مطلب یا امری است. گاه یک واژه در کلام یک معنای ظاهری و نزدیک دارد و یک معنای دور!     در کنایه معنای مورد نظر گوینده، نویسنده یا شاعر همان…

مَجاز در ادبیات فارسی ۳.۹ (۲۸)

آموزش آسان حقیقت و مَجاز در ادبیات فارسی         حقیقت و مَجاز در ادبیات فارسی       * حقیقت: نخستین و رایج‌ترین معنایی است، که از یک واژه به ذهن می‌رسد. خانه: محل زندگی ، دست: عضوی از بدن ، خاک: مادۀ تشکیل دهندۀ زمین.     * مَجاز: به کار…

استعاره در ادبیات فارسی ۴.۲ (۲۳۲)

آموزش آسان استعاره در ادبیات فارسی         استعاره در ادبیات فارسی       استعاره یعنی عاریه گرفتن و قرض کردن.   آرایۀ «استعاره» از آرایۀ «تشبیه» گرفته شده است. یعنی بر پایۀ تشبیه بنا شده و در اصل زیر ساخت آن یک تشبیه است. برای آموزش آسان‌تر به جای اصطلاحات ویژۀ استعاره، ({مُستَعارٌ لَه =…

تشبیه در ادبیات فارسی ۴.۲ (۲۷)

آموزش آسان تشبیه در ادبیات فارسی         تشبیه در ادبیات فارسی       * تشبیه: ادعای همانندی میان دو یا چند چیز است، در یک یا چند صفت و ویژگی. یعنی ما چیزی را به چیز دیگر مانند کنیم و ادعا کنیم که ۱ مثل ۲ است.     در این…

قالب های شعر فارسی (۲) ۴ (۴)

قالب‌های مهم شعر و ادب فارسی         «آموزش قالب‌های شعر فارسی» (۲)       قالب‌های شعر فارسی:     «ترجیع بند»     این قالب شعری، مجموعه‌ای است از چند بخش هم وزن (مانند یک غزل) با قافیه‌های متفاوت که یک بیت تکراری به عنوان بیت «ترجیع یا برگردان» در پایان…

قالب های شعر فارسی (۱) ۴.۲ (۳۳)

قالب‌ های مهم شعر و ادب فارسی         «آموزش قالب‌ های شعر فارسی» (۱)       چند نکتۀ لازم پیش از آموختن قالب‌ های شعر فارسی     «مصراع و بیت»     بیت: به هر سطر از یک شعر بیت می‌گویند. نکته: کوچک‌ترین واحد شعر یک بیت است. مِصراع (مصرَع):…

ما قرن چندم هستیم؟ ۳.۸ (۳۶۱)

آیا می‌دانید؛ اکنون ما قرن چندم هستیم؟         ما اکنون در قرن چندم هستیم؟       دانش آموز عزیز سلام؛ حتما برای شما هم پیش آمده که سال تولد شاعر یا نویسنده‌ای را می‌دانید، ولی قرنش را نمی‌دانید. امروز با نکاتی از بخش تاریخ ادبیات درس فارسی (بخش مربوط به احوال…